CHOROBY ODKLESZCZOWE

Kleszcze są siedliskiem dla wielu patogenów, które przenoszą poprzez pokłucie. Patogeny te mogą powodować poważne choroby takie jak kleszczowe zapalenie mózgu czy borelioza.

Kleszczowe zapalenie mózgu

Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) jest poważną chorobą wirusową przenoszoną przez kleszcze mogącą przechodzić do kilku groźnych stadiów.

Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) jest chorobą powodowaną przez wirus KZM. Wirus atakuje mózg i układ nerwowy człowieka. Wirus TBE jest przekazywany ludziom głównie przez kleszcze. Zdarzały się jednak przypadki, kiedy choroba była spowodowana przez picie surowego mleka krów i kóz zainfekowanych KZM.

Borelioza

Choroba z Lyme, znana również jako borelioza, jest powodowana przez spiralną bakterię zwaną Borrelia burgdorferi. Jest to najczęściej rozpoznawana choroba przenoszona przez kleszcze. Chociaż choroba znana była od ponad 100 lat, dopiero w 1982 roku Willy Burgdorfer odkrył, że jest ona spowodowana przez bakterie znajdujące się w jelitach kleszczy. Szacuje się, że co roku w Polsce dziesiątki tysięcy osób zakaża się tą chorobą!

godnie z aktualną wiedzą naukową zakażenie boreliozą możliwe jest tylko w wyniku pokłucia przez zakażonego kleszcza. Nie możesz zarazić się boreliozą od osoby, która na nią choruje. W związku z tym, iż Borrelia przebywa w jelicie środkowym kleszcza, zanim bakterie zdążą się przedostać z kleszcza do żywiciela poprzez gruczoły ślinowe, upływa trochę czasu. Nim bakteria dotrze do tkanek gospodarza, może minąć wiele godzin od rozpoczęcia żerowania przez kleszcza. Z tego powodu im szybciej kleszcz zostaje usunięty, tym mniejsze jest ryzyko zakażenia boreliozą.

INNE CHOROBY

ANAPLAZMOZA I INNE RIKETSJOZY

Riketsjozy to choroby zwierząt i ludzi wywołane przez grupę bakterii należących do riketsji, są one: gram ujemne G (-), obligatoryjnie wewnątrzkomórkowe, nie posiadają ściany komórkowej, gdyż nie produkują lipopolisacharydów (LPS) i glikopeptydów, wymagają transmisji poprzez wektor.

Zakażenia ludzi wywołane przez te bakterie nie są tak powszechne jak borelioza, ich transmisja jest mniej intensywna.

LUDZKA ANAPLAZMOZA GRANULOCYTARNA (HGA)

Anaplazmoza – jest to ostra, choroba gorączkowa. Zajmuje leukocyty i komórki śródbłonka. Groźna dla u osób z osłabioną odpornością, prowadzącą do ciężkiego przebiegu choroby. Okres wylęgania wynosi ok. 9 dni. Pojawia się gorączka o nagłym początku z bólem głowy, dreszczami, złym samopoczuciem i bólami mięśni. Mogą one być bardzo dotkliwe. Rzadziej występuje upośledzenie łaknienia, nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka, kaszel czy splątanie.U ok. 30% pacjentów w Europie współistnieją one z kleszczowym zapaleniem mózgu lub boreliozą z Lyme. Najczęściej dochodzi do wyleczenia, nawet bez stosowania właściwej antybiotykoterapii.

LUDZKA ERLICHIOZA MONOCYTARNA (HME)

Ostra, bakteryjna choroba gorączkowa. Jak dotąd nie rozpoznano tego zakażenia u ludzi w Europie. Najczęściej jest to gorączka o nagłym początku z silnym bólem głowy, dreszczami, złym samopoczuciem oraz wysypką (występuje u ok. 40% chorych, jednak u jedynie 6% na początku choroby). Wysypka ma charakter najczęściej plamisty lub plamisto-grudkowy, czasem – krwotoczny i zwykle obejmuje tułów i kończyny. Okres wylęgania wynosi 7-10 dni. Zakażenie E. chaffeensis może być bezobjawowe jak też mieć bardzo ciężki przebieg. Średnio choroba trwa 23 dni. Najczęściej dochodzi do wyleczenia, nawet bez stosowania właściwej antybiotykoterapii. 

GORĄCZKA Q

Gorączka Q jest zoonozą czyli chorobą, która może przenosić się ze zwierząt na ludzi. Kleszcz żerując na zakażonym zwierzęciu, wraz z odchodami pozostawia na skórze, sierści, wełnie patogeny, które szybko wysychając stanowią składnik pyłu i kurzu na sierści zwierząt żywych, jak i produktów pochodzących od zakażonych zwierząt. Do zakażenia u ludzi może dochodzić głównie przez wdychanie skażonego aerozolu.

Kozia grypa jest to nazwa potoczna nadana przez media zachorowaniom na Gorączkę Q występującym od roku 2007 w Holandii.

Rickettsia slovakia i Rickettsia raoultii (TIBOLA/DEBONEL).

Rickettsja slovakia i Rickettsia raoultii odpowiadają za TIBOLA – Tick-Borne Lymphadenitis, nazywana w Hiszpanii również DEBONEL od Dermacentor-Borne Necrosis- Erythema Lymphadenopathy. Nowa propozycja nazwania tej choroby to SENLAT -Scalp Eschar and Neck Lymph Adenopathy. TIBOLA jest riketsjozą opisaną we Francji po raz pierwszy .Opisano przypadki występowania jej w Hiszpanii, Portugali, Węgrzech, Austrii, Słowacji, Słowenii, Rumunii, Chorwacji, Bułgarii i w Polsce.

Zakaża kleszcz Dermacentor reticulatus, który stosunkowo rzadko atakuje ludzi, częściej psy. Jego aktywność wyprzedza wiosną aktywność I. ricinus, rozpoczyna żerowanie już w maju. Ukłucie kleszcza powoduje powstanie strupa na głowie i odczynowego powiększenia węzłów chłonnych.

Bartonelloza

Bartonella spp. to bakterie wewnątrzkomórkowe, wykazujące powinowactwo do erytrocytów oraz komórek nabłonka naczyń krwionośnych. Bakterie przenoszone są przez pchły, wszy a także kleszcze, które żywią się krwią zakażonych ssaków i wykazują ścisłą preferencję przenoszonego gatunku bakterii jak i rezerwuaru. Odnaleziono obecność B. hensele w kleszczach, jednak jak dotąd nie opisano przypadku zachorowania po pokłuciu przez kleszcze w Polsce.

Zajkowska J, Siński E. et al. Anaplazmoza i inne riketsjozy w środowisku leśnym.W:Vademecum wybranych chorób odzwierzęcych w środowisku leśnym.Poznań 2013. 73-85

Krymsko-kongijska gorączka krwotoczna(CCHF)

Krymsko-kongijska gorączka krwotoczna (CCHF) jest chorobą wirusową przenoszoną przez kleszcze. Wywołuje ją arbowirus z rodziny Buynaviridae. Wektorem wirusa są kleszcze z gatunku Hyaloma sp., które występują w Afryce, na Bliskim Wschodzie(od Kongo po Krym). Główną drogą zakażenia człowieka jest pokłucie przez kleszcza zarażonego wirusem. Choroba może szerzyć się także poprzez bezpośredni kontakt z krwią i płynami ustrojowymi/tkankami zakażonych ludzi. Do zakażenia może dojść także podczas kontaktu z zakażonymi zwierzętami lub skażonym mięsem, krwią czy skórą (np. myśliwi, leśnicy, turyści).W najcięższych przypadkach doprowadza do zaburzeń krzepnięcia krwi. Może to doprowadzić do krwawienia wewnętrznego, krwotoków wewnątrzjelitowych oraz do krwistych wymiotów.

Babeszjoza

Choroba ta występuje głównie w rejonie basenu Morza Śródziemnego. Typowe objawy bebeszjozy to gorączka, zmęczenie i bóle mięśniowe. Ludzi dotyka jednak rzadko, częściej występuje wśród bydła i psów. Pasożyty niszczą czerwone krwinki (erytrocyty), co może okazać się śmiertelne dla zwierzęcia. Choroba wywołuje u zwierząt podobne objawy jak malaria u ludzi, dlatego też w Europie określa się ją czasem mianem „psiej malarii”. Za przenoszenie babeszji w Europie jest głównie odpowiedzialny kleszcz Dermacentor